Bir günce çağının tanığı olmalı mıdır? Gündelik olanın arka planına, güncel olanı da taşımalı mıdır? Şehrinin, memleketinin, haydi haydi dünyanın hal-i pür melâlini de katmalı mıdır satırlarının arasına? Gününe, gününün olaylarına, gününün insanlarına yer vermek zorunda mıdır günlük? 

 

Zorunda değildir elbet. Sanat ve zorunluluk bir arada olmaz; sanat buyruklara, yasalara, kesin hükümlere, mecburiyetlere sığmaz, sığarsa sanat olmaz. Aksine bütün bu kalıpları yıkmak sanatın fıtratında var. Eğer Augsburg’lu mahçup çocuk Bert, Lukacs’ın koyduğu Ortodoks edebi kurallara itaat etseydi, boyun bükseydi, kabullenseydi, tiyatronun dahi çocuğu Bertolt Brecht olur muydu? Epik tiyatro yerine tipik bir tiyatro mu yapardı? Aristoteles’ten sonra en çok okunan, en çok çalışılan, en çok taraftar toplayan, en çok uyarlanan, en çok uygulanan devasa bir kuramsal sahadan bahsediyoruz. Kuram demiyorum dikkat, kuramsal saha diyorum, lütfen. Bir Bertolt Brecht kolay yetişmiyor. 

 

Brecht, ta 1910’ların başında, henüz lise öğrencisiyken günlük tutmaya başlamış, çünkü Brecht büyük adamdır. Aynı yaşlarda ben kız peşindeyken, Bertolt her şeyi not etmiş, düşüncelerini çiziktirmiş, şiirler döşenmiş. Hiç mi ergen olmadın be mübarek, doğuştan mı büyük adamdın? Brecht’in günlükleri için yayımlanan tanıtım yazısında şöyle diyor: “O genç Brecht’in, korkularıyla, isyanı ve öfkesiyle, aşkları ve beklentileriyle yani işte on beş yaşında bir genç hayat karşısında ne hissederse hepsiyle yüzleşiyoruz. Ve samimiyetle yazılmış bu satırları okurken asıl başka bir şeye tanıklık ediyoruz: o yılların Almanya’sına, dünyasına… Yaklaşan savaş, Hitler, Nazizm, yoksulluk, dünyanın yaşadığı en büyük soykırım, Brecht’in satırlarıyla bir kez daha yazılıyor insanlık tarihine…”

 

İnsanlık tarihini bir daha yazmak, en azından o tarihe kendince bir kayıt düşmek için elbette büyük adam olmak gerek. Haydi, adam da olsan kadın da, büyük değilsin diyelim. Yine de bir günlük ister istemez gününün tanığıdır sanki, çünkü onu yazan her kimse çağının bir diliminde, bir yerinde yaşayan, o çağdan bir şekilde etkilenen bir insan evlâdıdır nihayetinde. O insanın hayatı da çağına dair bir hikâyedir. 

Yer: Bodrum, Muğla, Türkiye

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Çocuk büyütmek, hayat boyu bitmeyen sorulara cevap vermekten mürekkep. Çocuk daha konuşur konuşmaz ‘bu ne’lerle başlıyor her şey. İki buçuk, üç yaşına erişildiğinde, sonu gelmez ‘niye’lerle sürüyor. Sabah kalkıyor ‘niye’, akşam yatıyor ‘niye’, kalkmayla yatma arasında istisnasız her şeye ‘niye’. ‘Niye’lere cevap bulma bildiğiniz mesai; çalışma, emek, pratik zeka, kriz çözme, araştırma, sabır, istikrar gerektiriyor. İş cevap bulmakla da bitmiyor, çünkü her bulduğunuz cevaba karşılık soru yine ‘niye’. Bazılarına cevap buluyorsunuz, bazılarına bulamıyorsunuz öğreniyorsunuz, bazılarını öğrenemiyorsunuz uyduruyorsunuz, bazılarını uyduramıyorsunuz apışıyorsunuz. Bazılarında apışamıyorsunuz bile çünkü sorunun cevabı yok.    ‘Bu ne?’ ‘Tahta’ ‘Niye?’. Kent bilinçli ebeveynleriz, cevap vermemek olmaz. ‘Nasıl niye, tahta da ondan’. ‘Niye?’ Küfretmek düşünülemez bile. ‘Niyesi yok, tahta işte’ ‘Niye?’. Tahta işte ulan, kabullen, sindir, belle. Diyemezsiniz. O zaman elinizde kalan son kozu ...
Devamı
İbrahim Büyükak, karısının hamile olduğunu öğrenince heyecanla babasını aramış. “Baba oluyorum, baba” demiş. Babası “üç sene geç kaldın” diye cevap vermiş.    Bizim memlekette erkeğin hep baba ile bir derdi var. O yüzden de memleketin erkek diye bir derdi var zaten. Babası Büyükak gibi tatlış olanlar daha şanslı elbette, ben de kendimi onlardan sayarım. Sevgiyi de gördüğümüz, saygıyı da öğrendiğimiz güzel babalardır onlar. Yine de bu, bizde babanın bir iktidar figürü olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Hele de bu iktidarı sevmeyen, daha da ötesi nasıl seveceğini bilmeyen kişilerin eline verirsen, işte o zaman ailede pandomima kopuyor. Üstelik bu türden babaların sayısı hiç de az değil.   “Gün gelir her erkek babası olur” diye bir laf var. Ne acı. Acı ama gerçek. Hele de bizimki gibi toplumsal rollerin öne çıktığı, gelenekçi bir toplumda. Lakin madem böyle bir gerçek var, o zaman bunun bilincinde olan her erkeğin ayağını denk alması gerek. Tamam babama dönüşeceğim, kaçışı yok,...
Devamı